محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست هماندیشی «تبیین سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه با تأکید بر دفاع اقتصادی» که توسط گروه منابع و اقتصاد دفاعی مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی برگزار شد، با اشاره به اینکه برنامه ششم توسعه بر پایه اقتدار، اقتصاد و تعالی تدوین شده، گفت: منظومه اولویت های یک کشور از مهمترین ارکان برنامهریزی آن کشور است؛ بهطوری که عدم تنظیم درست این منظومه، تخصیص منابع را با مشکلات جدی مواجه میسازد و تنظیم اولویتها نیز به تحلیل درست و تشخیص صحیح تهدیدات و فرصتها و تهیه برآورد ملی از آینده بستگی دارد.
وی افزود: اولویتهای برنامههای چهارم و پنجم بیشتر بر اقتصاد و اهداف فرهنگی استوار بود؛ ولی در برنامه ششم، موضوع اقتدار و اقتصاد هر دو از اهداف و اولویتهای ملی است و در کنار آنها به تعالی فردی و اجتماعی نیز توجه شده است.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: چالشهایی مانند ادامه تحریمهای اقتصادی و چالش تجاری و ارزی، بی ثباتی منطقهای در اطراف ایران، محیط زیست و تخریب منابع ملی، سرمایهگذاری، اشتغال، بیکاری، تورم و کاهش مستمر ارزش پول ملی و نرخ ارز و محرومیت، بحران بودجه دولت و فعالیتهای عمرانی، حجم دولت و بدهیها و طرحهای نیمهتمام و تأمین اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، تربیتی، تهدید جدی ارزشهای انقلاب و همچنین چالش اجتماعی مواد مخدر و آسیبهای اجتماعی باعث شد در برنامه ششم، این سه عنصر با هم دیده شوند.
رضایی در ادامه، عواملی از قبیل از بین رفتن مرزها در اثر گسترش دنیای مجازی و کاهش قدرت کنترلی خانوادهها و نهادهای فرهنگی و امنیتی دولت روی جوانان و اقشار مختلف کشور، ادامه عملیاتها و کارشکنیهای غرب علیه ایران در داخل کشور و منطقه و روابط بینالمللی، خودسری کشورهای منطقه (مانند اسرائیل، عربستان و ترکیه) و تشدید رقابتهای خود با ایران، اختلافات داخلی و انحرافات فکری از مسیر اصلی جمهوری اسلامی و برداشتهای متفاوت در اداره کشور و ضعف نظارت را نیز تشدیدکننده این چالشها برشمرد.
وی با بیان اینکه البته در تمامی این چالشها، فرصتهایی نیز برای جمهوری اسلامی ایران وجود داشته و دارد، افزود: بهعنوان مثال، در دوران تحریم، بهترین فرصت ما این است که ساختار غلط اقتصادی ایران را که یکی از عوامل اصلی عقبماندگی کشور است اصلاح کنیم و یا در چالش منطقهای، فرصتهای زیادی داریم.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: بنابر این چالشها شامل مجموعهای از فرصتها و تهدیدات هستند؛ البته در برخی چالشها، فرصتها بیش از تهدیدات و در برخی چالشها، تهدیدات بیش از فرصتها است.
رضایی با اشاره به اینکه بر اساس این چالشها، ایده اولیهای با 14 محور بهوجود آمد؛ که سیاستهای کلان برنامه ششم از دل این محورها استخراج شده، تصریح کرد: توسعه همهجانبه با رشد اقتصادی شتابان و پایدار، دانش مردمی و به دور از فساد، با ثبات و تورم حداقلی در محیط کلان اقتصادی، محوریت تولید ملی در سیاستهای اقتصادی، متناسبسازی فرهنگ اقتصادی با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی را بهعنوان بخشی از محورهای مهم برنامه ششم اعلام کرد.
وی افزود: مشارکت همهجانبه جمهوری اسلامی ایران در نظمدهی نوین منطقه آسیای جنوب غربی با فراهمآوری لوازم اقتصادی، دفاعی و امنیتی، افزایش توان دفاعی و بازدارندگی و نیز افزایش ضریب امنیتی کشور بخش دیگری از محورهای مورد اشاره است.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره بخش دفاعی نیز گفت: در این بخش، سه مفهوم مهم توان دفاعی، بازدارندگی و ضریب امنیتی مورد توجه قرار گرفت؛ در واقع هم ارتقاء توان دفاعی، هم اثربخشی آن در بازدارندگی و هم افزایش ضریب امنیتی کشور برای ما مهم است؛ زیرا ما بیش از گذشته نیازمند یک جامعه امن هستیم، تا بتوانیم به اهداف و مقاصد خود برسیم.
وی ادامه داد: این سه مفهوم با اقتصاد در ارتباط متقابل هستند؛ زیرا منابعی را از اقتصاد میگیرند و فرصتهایی را در اختیار اقتصاد و سرمایهگذاری قرار میدهند.
رضایی افزود: از دل محورهای 14 گانه، حدود 120 بند بهدست آمد؛ که پس از ارائه خدمت مقام معظم رهبری و اصلاح و ادغام آنها حدود 80 بند تصویب شد.
وی گفت: در بخش اقتصاد کلان، توجه به رشد اقتصادی ۸درصد، بهبود فضای کسبوکار، رقابتپذیری بازارها، نظام استانداردسازی و مدیریت کیفیت و همچنین تغییر نگاه به نفت و گاز جزو مهمترین سیاستها است؛ که در کنار آن باید بتوانیم از هدفمندی یارانهها در جهت ایجاد اشتغال استفاده کنیم و ضریب جینی را به 34 صدم برسانیم.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: در عین حال ساماندهی مؤسسات و بازارهای غیرمتشکل، نظارت بر بازار و مؤسسات پولی و اعتباری، تأمین مالی فعالیتهای خرد و متوسط، نظام جامع تأمین مالی و همچنین نظام جامع صنعت بیمه نیز در راستای ساماندهی بازار پولی و مالی و بیمهای مورد توجه قرار گرفته است.
وی ادامه داد: علاوه بر این به سرمایه ایرانیان خارج از کشور و سرمایهگذاران خارجی و ظرفیت نهادهای عمومی غیردولتی نیز توجه شده یعنی قرارگاه سازندگی سپاه، بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام به جای پروژههای خُرد، باید اجرای پروژههای کلان را به عهده گیرند.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به سیاستهای بخشی، افزود: در برنامه ششم، نگاه منطقهای پر رنگتر شده است؛ بهعنوان مثال، به توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور از خرمشهر تا چابهار توجه جدی شده؛ که در واقع باید در استفاده از ظرفیتهای دریا جدیت بیشتری داشته باشیم.
وی درباره سیاستهای بخش اقتصاد اظهار داشت: ما در مجمع به این نتیجه رسیدیم که باید تعدادی شرکت بزرگ در حوزه نفت و گاز داشته باشیم. بنابراین باید صنعت نفت و گاز کشور را توسعه دهیم.
رضایی ادامه داد: در سیاستها، یک تقسیم کار ملی در مناطق مختلف کشور شده است و قرار است که هر یک از استانها یک نقش ملی در اقتصاد پیدا کنند؛ تا بتوان از پتانسیلها و ظرفیتهای آنها بهتر استفاده کرد.
وی ضمن تأکید بر اینکه کشور باید جایگاه برتر منطقه در توسعه دولت الکترونیک را داشته باشد و واقعا این امر نیز برای کشور، ممکن است، افزود: شبکه ملی اطلاعات که از دولت قبل شروع شده و هنوز مشکلاتی دارد، باید هر چه سریعتر راهاندازی شود، و ایران باید کانون ارتباطی منطقه شود.
رضایی اظهار داشت: بزرگترین دغدغه کشور در بخش سیاستهای خارجی، حفظ دستاوردهای سیاسی و حفظ نفوذ در منطقه است؛ که درباره برنامه ششم باید به دیپلماسی اقتصادی توجه جدی شود.
وی ادامه داد: سیاستهای بخش دفاعی و امنیتی شامل افزایش توان دفاعی در تراز قدرت منطقهای، ارتقاء توان بازدارندگی، توسعه توان موشکی، گسترش پدافند غیرعامل، افزایش ظرفیتهای قدرت نرم و دفاع سایبری، تقویت کمّی و کیفی بسیج مستضعفان، تأمین امنیت پایدار مناطق مرزی، برنامهریزی برای کاهش جرم و جنایت و پیشگیری و مقابله با قاچاق کالا و ارز میشود.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه کشور سیاستهای کلان دارد، اما نیازمند راهبردهای کلان است تا بر اساس آنها برنامه نوشته شود، اظهار داشت: من به جرئت میگویم کشور تا 30 سال آینده سیاستهای کلان با پشتوانههای عمیق کارشناسی دارد؛ ولی از آن سطح که عبور میکنیم با یک تنزل شدید مواجه میشویم؛ زیرا کشور از ناحیه راهبردها مشکلاتی دارد که به مجمع تشخیص ارتباطی ندارد.
وی ادامه داد: نیروهای مسلح و مرکز تحقیقات راهبردی باید احکام مربوط به تحقق سیاستهای کلان دفاعی و امنیتی را تهیه کرده و به دولت ارائه کنند؛ تا توسط دولت در برنامه ششم لحاظ شود.
رضایی در پاسخ به سؤال دیگری گفت: مقام معظم رهبری در سال گذشته، آییننامه نظارتی مجمع را تصویب کردند و مجمع از این به بعد میتواند بر نحوه اجرای سیاستهای کلی، نظارت کند؛ اختیاری که مجمع در گذشته نداشت و از سال گذشته این اختیار به مجمع داده شد؛ انشاءالله نظارت خواهیم کرد.
وی در پاسخ به اظهار نظری در مورد اینکه به نظر میرسد این سیاستها بدون توجه به قطعنامه 2231 تدوین شده است؛ زیرا در این سیاستها مثلا بازدارندگی کشور بر پایه موشکها است و در این قطعنامه، اجازه آزمایش موشکها را نداریم، تصریح کرد: این مسائل قبلاً هم در قطعنامهها بوده است و ما عمل نکردیم و کسی در کشور جرئت ندارد به این موارد عمل کند؛ زیرا نیروهای مسلح که فرماندهی خودشان را دارند و به آن عمل نمیکنند و مردم ما هم قبول نمیکنند که اقتدار کشور ضعیف شود؛ اینها خوابهایی است که آنها (دشمنان) دیدهاند؛ ولی خواب آنها تعبیر نمیشود.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنان خود گفت: همه اهداف سیاستهای کلان برنامه ششم، دستیافتنی است؛ اما برای تحقق اهداف، نیاز به حرکت جهادی داریم و باید یک تحول در کشور به وقوع بپیوندد. به عبارت دیگر باید جلوی تزریق آمپول تردید به بدنه کشور را بگیریم و نباید مردم را منتظر آسمان بیرون از مرزها نگه داریم؛ زیرا در چنین شرایطی فرصتهای طلایی کشور را از دست خواهیم داد و تا زمانی که بر تردیدها غلبه نکنیم قادر به رسیدن به چنین اهدافی نیستیم.
وی ادامه داد: ما نباید تحلیل منفی کنیم؛ زیرا توانستیم این تحریمهای اقتصادی را که به نظر غربیها فلجکننده بود، تحمل کرده و پشت سر بگذاریم؛ که این نشاندهنده وجود قابلیتهای بالا در جامعه ما است؛ پس باید از این قابلیتها استفاده کنیم.
رضایی در پایان اظهار امیدواری کرد که کشور در پایان برنامه ششم به سه هدف افزایش اقتدار ملی، بهبود وضعیت اقتصادی و تعالی فرهنگی و اجتماعی چه در سطح فرد و چه در سطح اجتماع برسد