تاملی بر مجال بحث و بررسی برنامه های نامزدها در رسانه ها

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دکتر رضایی،کشور درشرایط انتخابات است و نامزدهای ریاست جمهوری به شهرهای مختلف کشور سفر می کنند برای اینکه برنامه های خود را با مردم در میان بگذارند. بخشی از این برنامه ها از طریق سخنرانی های عمومی و در جمع مردم مطرح می شوند و برخی دیگر در رسانه ها مجال طرح می یابند لیکن نه به آنگونه که برنامه ای یا طرحی به صورت مبسوط مورد بحث و بررسی قرار بگیرد چرا که اصلا محدودیت های رسانه ها که متاثر از موقعیت های زمانی و مکانی آنهاست این فرصت را نمی دهد، البته این محدودیت رسانه ای برای نامزدی که طرح و برنامه ای ندارد خوشایند است چون می تواند فهرست وار از چه کنم ،کنم هایش بگوید یا حتی برنامه های دیگری را به نام خود ثبت کند اما برای نامزدی که طرح و برنامه مبسوط دارد محدودیت های رسانه ای خوشایند نیست، او نمی تواند در فرصت اندک مثلا 40 دقیقه بگوید برای ساماندهی اقتصاد چه خواهد کرد، با بیکاری، گرانی و فقر چگونه مبارزه می کند، یا فضای محدود یک روزنامه به او این اجازه را نمی دهد که در مصاحبه ای مفصل همه برنامه هایش را در حوزه های فرهنگ، سیاست، اقتصاد و جامعه عنوان کند. به ناچار تن به ایجاز می دهد و فهرست وار برنامه هایش را با مخاطبان خود در میان می گذارد.

محسن رضایی نامزدی با همین ویژگی اخیر است. او که با برنامه ای مدون برای ریاست جمهوری دور دوازدهم خود را آماده کرده است معمولا برنامه هایش را فهرست وار اعلام می کند و همین مساله باعث شده که برخی دیگر از نامزدهای محترم درصدد ثبت کردن برنامه های او به نام خود برآیند. یارانه سبز (طرح محسن رضایی برای کشاوزران)که از سوی یکی دیگر از نامزدها نیز مطرح شد، از این نمونه است.

محسن رضایی به دلیل تحصیل در رشته اقتصاد بر قضایای اقتصادی و مسائل اقتصاد ایران تسلط دارد. همچنین به خاطر سوابق اجرایی و مسئولیت هایش در جمهوری اسلامی و نیز حضور موثر در دوران مبارزه در پیش از انقلاب تسلطی بر مسائل عمرانی، سیاسی، امور خارجه و نیز شرایط  منطقه و جهان دارد.

سخنرانی های او معمولا با اشاراتی همراه است. زیرا با توجه به حجم بالای برنامه ها و توضیحات و جزئیات آن ها نمیتوان تمام آنها را در یک سخنرانی حداکثر 90 دقیقه ای گنجاند. فشردگی برنامه ها و نبود وقت برای تشریح مطالب شاید یکی از دلایل این ایجاز و اختصار کلام دکتر رضایی باشد. ولی از دید اهل فن می توان دلیل دیگری نیز برای این امر پیدا کرد. مثلا تقسیم بندی مخاطبان که هر سخنران زبده ای باید آن را در نظر داشته باشد. مخاطبین به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
یک دسته کسانی که آشنایی با موضوع و مواضع سخنران ندارند، این افراد خود را مخاطب سخنران قرار می دهند تا به واسطه او با موضوع آشنا شوند. سخنران در برابر این افراد رسالت آموزش بر عهده دارد، زیرا آنچه بگوید به عنوان دانش مستمع از موضوع در ذهن او حک می شود.

دسته دیگر کسانی هستند که آشنایی اولیه ای با موضوع دارند ولی برای فهم و تحلیل به کمک یک فرد مسلط بر موضوع نیازمندند. سخنران در برابر این افراد نیز دارای وظیفه است زیرا که سخن او به این دسته از مخاطبان جهت می دهد و این جهت دهی فکری در تفکر مخاطب و بازرسانی موضوع توسط او برای دیگران مؤثر است.

گروه دیگر از مخاطبان افرادی هستند که خود بر موضوع مسلط بوده و دارای جهت گیری خاص خود اند ، اینان برای این مخاطب سخنران شده اند تا صرفا با ایده و جهت فکری او راجع به موضوع آشنا شوند.

صحبت کردن برای هر کدام از این گروه ها ادبیات خاص خود را دارد. مقدمه و مؤخره و روش استدلال جداگانه ای را می طلبد. انتخاب این ادبیات و استدلال ها بر عهده سخنران است و کیفیت این ادبیات و استدلال ها بسته به تجربه و تسلط سخنران است.

مشکل ترین کار یک سخنران صحبت کردن برای جمعی متشکل از همه این مخاطبین است. اینجاست که خبرگی و سخنوری و تسلط سخنران به چشم می آید.
در چنین جمع متشکل از مستمعین متنوع سخنران اگر در حین طرح موضوع بخواهد به تشریح کوچکترین جزئیات بپردازد شاید موافق خواست مخاطبان دسته اول که نا آشنایان اند باشد ولی  بحث از حوصله دو دسته دیگر خارج می شود. اگر بخواهد فقط سخن را پیش ببرد و از استدلال بگذرد و تنها به طرح دیدگاه و آرای خود بپردازد از سوی دیگر بام می افتد، که چنین سخنرانی با اینکه باب طبع و نظر دسته دوم و سوم مستمعین است ولی برای دسته اول نه تنها بی استفاده و خسته کننده است که ممکن است از اشتیاق آن ها به موضوع بکاهد.

تجربه سخنرانان مسلط نشان داده که راه جذب هر سه گروه و ارائه سخنرانی مفید برای هر سه آن ها این است که در جریان توضیح و تبیین و تشریح گه گاه اشاراتی به شیوه های استدلال و قضایای موثر در استدلال داشته باشد. از آنجاییکه ذهن درگیر ترتیب موضوع اصلی است و مشغول مرتب کردن سوالات و به دنبال آن جواب ها و استدلال های آن ها، معمولا اشاراتی به موارد خارج از موضوع میشود که توضیح آن ها در جریان صحبت میسر نیست.

اشاراتی که بنیاد نتیجه گیری های سخنران است ولی اشاره به آن ها رشته سخن را از دست سخنران خارج می کند.

گاهی نیز از آن جاییکه این مسائل علمی به دلیل تکرار به ضمیر ناخودآگاه سخنران راه یافته و جزئی از منطق تصمیم گیری و تصمیم سازی و قضاوت او شده است دانستن آن ها را برای مستمعین بدیهی می داند. این گونه سخرانی هم برای مخاطب نا آشنا جذابیت دارد زیرا که اشارات به او کمک میکند تا در جریان بحث قرار گیرد و هم برای مخاطب آشنا زیرا که وقت او با استدلالات بدیهی از نظر یک فرد خبره به هدر نمی رود.

مخاطبان همیشگی دکتر رضایی تصدیق میکنند که در سخنرانی های او از هر سه گونه مخاطب حضور دارند، و نیز تصدیق می کنند که سخنرانی های او برای هر سه گروه مفید و جذاب است.