تعاونی، برای تحقق الگوی اقتصاد اسلامی لازم است

به گزارش «پایگاه اطلاع رسانی دکتر رضایی»، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام صبح یکشنبه چهاردهم شهریور، در مرکز همایش‌های تلاش تهران گفت: هفته تعاون را به همه تعاونی‌ها و اعضایشان، وزیر تعاون و همه دست‌اندرکاران این حوزه تبریک عرض می‌کنم. انقلاب اسلامی در ایران، درصدد تحول نظامات زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم و همچنین پیشرفت و رشد کشور بوده است. در بعد سیاسی این تحولات بسیار سریع پیش رفت و نظام سیاسی ایران به کلی دگرگون و نظام مردم‌سالاری دینی، انتخابات، امنیت و دفاع به کلی معماری شد. خداراشکر ما در این زمینه‌ها پیشرفت‌های بزرگی داشتیم. در بعد اقتصاد و امور اجتماعی، تغییراتی آغاز شده اما نظامات اقتصادی گذشته همچنان در برابر این تغییرات مقاومت می‌کنند ولذا تاکنون در این حوزه حساس، پیشرفت کمی داشته‌ایم.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: یکی از حرف‌های درستی که در قوانین ما طرح شده این است که سهم تعاون در اقتصاد، باید به 25 درصد برسد. در منطق نظام سرمایه‌داری چنین حرفی پذیرفته نمی‌شود و نظامات صد ساله ما در اقتصاد و ادبیات اقتصادی، در برابر این سهم‌دهی به تعاونی‌ها مقاومت می‌کنند. این مقاومت در برابر گسترش فرهنگ و اختیارات تعاونی‌ها دقیقا خلاف مسیر انقلاب و قانون اساسی، صورت می‌پذیرد. لذا بر عهده همه معتقدین نظام است تا با تلاش خود این مقاومت که عدم پیشرفت را سبب شده، از بین ببرند.


ریشه این نظامات، به نظام سرمایه‌داری سنتی در قرن 18 و 19 بر می‌گردد که با دخالت‌های دولت‌ها، به سرمایه‌داری رانتی و دولتی تبدیل شده است. همه دولت‌ها در ادوار گذشته، به نوعی در برابر این تغییر گفتمان اقتصادی مقاومت کرده‌اند تا ابزارهای اقتصادی‌شان را از دست ندهند. نظام سرمایه‌داری مستقر در ایران نیز مقابل این تحولات مقاومت می‌کند. می‌توان گفت که در ایران موانع تشکیل تعاونی‌ها از دیگر کشورها بیشتر است. در نظام سرمایه‌داری جدید دنیا، تعاونی به نوعی پذیرفته شده و غربی‌ها سهمی به تعاونی اختصاص داده‌اند؛ اما همین مقدار سهم نیز هنوز در ایران به تعاونی‌ها داده نشده است. مبانی نظام سرمایه‌داری سنتی ما هنوز در کتاب‌های درسی و دانشگاهی ترویج می‌شوند که این با تشکیل تعاونی‌ها سازگار نیست.

استاد دانشگاه جامع امام حسین(ع) با پرداختن به فلسفه تعاونی‌ها گفت: تعاونی‌ها سه مبنای مهم دارند. اول مبنای اجتماعی است. در تمام جوامع بشری بدون استثنا گروه‌ها سلیقه‌های سازمان یافته متفاوتی دارند. هر گروه، فرهنگ اجتماعی خودش را دارد و با سبکی از اقتصاد سازگاری ندارد. برخی گروه‌ها با سهامی خاص یا عام سر و کار دارند و این الگو را می‌پذیرند.  بعضی گروه‌های اجتماعی در دنیا با تعاونی، کار جمعی، برابری و مشارکت‌جویی، هماهنگی بیشتری دارند ولذا آن را پذیرفته و می‌طلبند. اگر گروه‌های اجتماعی طالب تعاونی، این زمینه را پیدا نکنند از فعالیت باز می‌مانند. در بهره‌برداری ملی باید هر گروه در قالب گروه‌های خود فعالیت اقتصادی داشته باشد. این گروه‌هایی که با تعاونی سازگارند در همه جوامع وجود دارند. اگر به تعاونی به نسبت این سلیقه فضا ندهیم، بخشی از گروه‌ها از راه‌یابی به فعالیت اقتصادی باز می‌مانند. در ایران روحیه تعاونی در اقشار جامعه ما در همه استان ها وجود دارد. برخی می خواهند در قالب تعاونی فعالیت کنند و نباید جلوی این سلیقه را گرفت. ما باید سرمایه‌ها را مشارکت بدهیم و به تعاونی نیز به میزان گرایشات اجتماعی بها بدهیم. در موضوع تعاونی، نقطه بهینه یک عامل اجتماعی است.

استاد کارآفرینی دانشگاه تهران گفت: اقتصاد، مسئله دوم و فلسفه دیگری برای وجود تعاونی است. هر نوع فعالیت‌های اقتصادی، در یک قالب و ظرفیت کسب‌و‌کار سامان‌دهی می‌شود. معادن، فولاد، نفت و مس، در بنگاه‌های بزرگ سامان یافته و در عوض کسب و کار کوچک در محیط خانه با یک بنگاه خصوصی کوچک، ساز و کار می‌یابد. برخی فعالیت‌ها نیز با ساز و کار تعاونی هزینه‌هاشان کمتر می‌شود. هزینه مبادله کاهش و ارزش مازاد، سرانه بیشتری می‌یابد و حتی از بخش خصوصی منافع بیشتری برای ذی‌نفعان به‌دنبال دارد.

دکتر رضایی به فلسفه سیاسی تعاونی‌ها، به عنوان یک مبانی دیگر برای تعاونی اشاره کرد و گفت: یکی از دلایلی که غرب به تعاونی تن داد، مسئله عدالت است. اگر جامعه‌ای ثبات و آرامش نداشته باشد نمی‌تواند فعالیت‌های خود را جلو ببرد. تجربه بازار نشان داده که مکانیسم تعیین قیمت‌ها ناقص است و لذا دولت‌ها دخالت می‌کنند تا انحصارات به سمت رقابت کامل سوق پیدا کرده و جامعه زیان نبیند. بسیاری از انحصارات در اقتصاد و تجارت، طبیعی است. چند سالی است که دعوای شرکت ماکروسافت در آمریکا و اروپا بر سر سهم بازار است؛ در دادگاه‌ها علیه آن طرح دعوا شده به این خاطر که سهمش از 25 درصد بالاتر رفته است. برای توزیع عدالت، دولت‌ها از تعاونی‌ها حمایت می‌کنند تا تعاونی‌ها رقابت کرده و امنیت در کشور برقرار شود.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه گفت: مشکل این است که ما از یک نظام قدیمی به سمت نظام اقتصادی اسلامی می‌رویم و در این راه موانع بسیاری داریم. رهبر معظم انقلاب و شهید مظلوم بهشتی معتقد بودند که باید به تعاونی‌ها بهای بیشتری داد. در سیاست‌های اصل 44، سهم 25 درصد در نظر گرفتیم و تبدیل به قانون هم شده است. به همین منظور در سیاست‌های کلی برنامه پنجم، 500 میلیون دلار برای بانک توسعه‌تعاون در نظر گرفتیم که گویا این پول به صندوق دیگری رفته است و از آقای ربیعی می‌خواهیم که این موضوع را پیگیری کنند. تعاونی برای تحقق الگوی اقتصاد اسلامی لازم است و امیدواریم همه ما به وظایفمان عمل کنیم.

قرار است در این همایش یک روزه، دکتر علی ربیعی؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دکتر سید احمد کلانتری؛ معاونت تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دکتر احمد توکلی، دکتر بایزید مردوخی، دکتر پاپلی یزدی، دکتر تقوی‌نژاد و جمعی از صاحب‌نظران حوزه‌های تعاون و اقتصاد، به سخنرانی و ارائه مقاله بپردازند.