به گزارش پایگاه اطلاعرسانی دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام روز یکشنبه 21 آذرماه 1395 در اجلاس امنیتی تهران گفت: تشکر میکنیم از آقای خزایی و دوستانی که این اجلاس را در شرایط ویژه امنیتی منطقه برگزار کردهاند. حوادث دو دهه اخیر در سطح منطقه ما نشان داد که ما نیاز به نگاه جدید برای ساماندهی و همگرایی در منطقه هستیم.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: شکستهای پیدرپی قدرتهای جهانی در ایجاد صلح و نظم منطقهای را ما در این دو دهه شاهد بودیم. حضور آمریکا و کشورهای اروپایی و بعد مشارکت روسها و چین را در منطقه دیدیم، دخالت آمریکا نهتنها کمکی به آرامش منطقه نکرد بلکه به ایجاد ناامنیها دامن زد. برخی از شعارهای غربیها مثل دموکراسی و پیشرفت تحقق پیدا نکرد، شاهد جهشهایی که در توسعه در اروپا و آسیای شرقی شاهد بودیم، در منطقه خودمان ندیدیم. باید بررسی کنیم و ببینیم با چه رویکردی نظم و رفاه را در منطقه به وجود بیاوریم؟
استاد دانشگاه جامع امام حسین (ع) گفت: از دهه هفتاد میلادی اقتصاد سیاسی مجدداً شکل گرفت. پیش از آن چند دهه بود که این دو مقوله از یکدیگر جداشده بودند اما اقتصاد و سیاست از این دهه مجدد در کنار هم قرار گرفتند. جدا شدن پولهای بینالمللی از طلا و تحریمهای نفتی 1973 و رویدادهای دیگر به پیوستن این دو مقوله کمک کرد. همچنین روابط بینالملل و قدرت بینالملل در اقتصادهای بومی و ملی، به علم جدیدی به نام اقتصاد و سیاسی بینالمللی منجر شد. با توجه به تجربه دهههای اخیر و برداشتهای اقتصاد سیاسی بینالملل دخالت قدرتهای بینالملل و روابط سیاسی که در منطقه ما شکل دادهاند امنیت و توسعه را به وجود نیاوردهاند و ناامنیها را گسترش دادهاند.
وی افزود: ما نیازمند مدل جدید و نگاه جدید هستیم. مدلهای گذشته در چارچوب جهان دوقطبی شکلگرفته بود، بنابراین باید از قدرتهای بینالملل در شکلدهی به یک نظم امنیتی پایدار ناامید بشویم.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با برشمردن موانع ایجاد نظم منطقهای در آسیای جنوب غربی تصریح کرد: رژیم صهیونیستی اساسیترین مانع در ایجاد نظم منطقهای است. اسرائیل، بههیچوجه به قراردادها و توافقنامههای بینالملل و قطعنامهها تن نمیدهد. قصه تلخ کنار گذاشتن اسلحه دفاعی یاسر عرفات را به یاد بیاورید و اینکه قرار بود اسرائیل به انتخابات فلسطینیان احترام بگذارد اما آمریکا به پیروزی حماس در انتخابات فلسطین تن نداد و بازی را به هم زد. اقدامات ضد ارزشهای بینالمللی و رفتارهای غیرانسانی، رژیم غاصب صهیونیستی اولین مانع استقرار یک نظم امنیتی است.
دکتر رضایی با اشاره به نگاه همیشگی آمریکاییها و اروپاییها به منابع و موقعیت ژئوپلیتیک منطقه در جهت منافع بهعنوان دومین مانع تحقق نظم منطقهای اشاره کرد و گفت: این نگاه غرب به منطقه مانعی برای فکر نو است.
وی افکار جاهلانه و رفتارهای ارتجاعی و عقبماندگی سیاسی در کشورهایی مانند عربستان را سومین مانع برای امنیت و پیشرفت منطقه خواند و گفت: این رژیمها برای اداره کشورشان با افکار قبیلهای و تعصب خشک که عقلایی و اسلامی نیست، مانع ایجاد نظم منطقهای هستند.
استاد دانشگاه جامع امام حسین (ع) گفت: الگوها و رویکردهای قدیم و موانعی که برشمردیم، از ایجاد منطقهای باثبات و پیشرفته جلوگیری میکنند.
وی در ادامه به سیاستهای خصمانه انگلیس در منطقه اشاره کرد و گفت: کاری که انگلیس شروع کرده و گفته میشود که تصمیم دارد جای آمریکا را در منطقه بگیرد، به آسیبهای جدی به منافع مسلمانان منطقه منجر خواهد شد. انگلستان هویت و اقتصاد خودش را در اروپای واحد آسیبپذیر دیدند و حالا اقتدار بازارهای مالی و سیاست خودش را در معرض تهدید میبیند. به همین دلیل از اروپای واحد جدا شد و قصد دارد رابطه جدید امنیتی با کشورهای کوچک منطقه داشته باشد. البته آمریکا و انگلیس اقتدار ایران و کشورهای اسلامی را تحمل نمیکند.
دکتر رضایی با اشاره به اینکه دستیابی به امنیت منطقهای در کوتاهمدت ساده نیست، گفت: «غرب آسیا» مفهومی دقیقی ندارد. درحالیکه مفهوم آسیای جنوب غربی را که ما در سند چشمانداز تعریف و تبیین کردیم، مناسبتر است. کشورهای هند، چین، روسیه، اروپا و نیز اقیانوس هند، میتواند دیوارهای پایدار این منطقه باشند. ایران، ترکیه، عربستان و مصر چهار کشور مهم این منطقه هستند که میتوانند نظم منطقهای را شکل بدهند و جالب است که در طی دهه اخیر هر یک از این چهار کشور را بهنوعی با مشکل روبرو کردهاند. جمهوری اسلامی ایران با تحریم، ترکیه با کودتا، عربستان را در باتلاق یمن و مصر هم که کاملاً در محاق رفته است. در این شرایط اقتصاد سیاسی بینالملل منطقه با روابط ناپایدار بین این کشورها، تضعیف شد است.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با ابراز امیدواری به اینکه درگیری قدرتها به زیانهایی منجر شود و شعار نه شرقی و نه غربی، بهصورت عملی در منطقه حاکم شود گفت: چالش روسیه با آمریکا، چالش اخیر چین با آمریکا در دریای چین، ممکن است به درگیری قدرتهای بزرگ و شکل گرفتن نظم منطقهای کمک کند. هزینههای سنگین درگیری آنها با یکدیگر آنها را بر سر عقل میآورد. ارتباط و هامونی قدرتهای جهانی در منطقه مانع شکل گرفتن نظم منطقهای است. ما در مسئله گفتگوهای هستهای، توانستیم مدل جدیدی از گفتگو را وارد مناسبات جهان کنیم. آنها باید به خواست ملتهای منطقه احترام بگذارند.
رضایی بهضرورت همگرایی درونی در منطقه اشاره کرد و گفت: رویکرد غربیها و رفتار غیرمنطقی عربستان در چند سال اخیر به مداخله در منطقه و گسترش ناامنیها منجر شده است. ما راهی جز همگرایی در منطقه نداریم. البته روابط ما با لبنان، عراق و سوریه خوب است و در پی گسترش این همگرایی در منطقه هستیم.
این صاحبنظر اقتصادی در پایان گفت: ملاحظه اقتصاد در روابط بینالملل ما باید جدی گرفته شود. اقتصاددانهای ما در کنار دیپلماتها باید باشند. نبودن تیم اقتصادی در مذاکرات هستهای، مشکل ایجاد کرد. حضور تیم اقتصادی در جریان مذاکرات میتوانست جلو قابل تفسیر بودن تحریمهای ایران را بگیرد باید یک پیوست جداگانه اقتصادی که خزانهداری آمریکا را با دهپانزده حکم به اجرای توافق هستهای وادار میکرد تهیه میشد. وجود تیم اقتصادی به همراه مذاکرهکنندگان میتوانست جلو مشکلات را بگیرد. داماتو، تحریمهایی دهساله است، درحالیکه در توافق هسته¬ای آمده است که تمام تحریمها بعد از هشت سال باید برچیده شود. درصورتیکه اقتصاددانان ما در کنار تیمهای مذاکرهکننده ما نباشند زیانهای زیادی خواهیم داشت. ما نیاز داریم که مدیران سیاست خارجی ما پیوند با اقتصاد را در برنامههایشان حفظ کنند.
در ابتدای این نشست، دکتر محمد خزایی، رئیسکل سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران، ضمن تبیین محورهای اجلاس، حضور دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام را بهعنوان یکی از نظریهپردازان نظم امنیتی منطقهای در غرب آسیا، خیرمقدم گفت.