هنگامی که طی روزهای گذشته دکتر رضایی از طرح جایگزینی سربازی حرفهای با خدمت اجباری گفت، گمان کردم که بالاخره قرار است خدمت اجباری بعد از گذشت سالهای طولانی با تحولی اساسی مواجه شده و دست کم پیشنهادی که امروز در قالب یک دورنمای انتخاباتی و به عنوان برنامه یک کاندیدای ریاست جمهوری مطرح میشود مورد توجه دستاندرکاران قرار گیرد؛ به ویژه آنکه وضعیت ازدواج، بیکاری، کاهش جمعیت و ... مدت هاست از وضع "نامطلوب" گذشته و بحرانی شده اند.
اما ساعاتی از طرح این موضوع نگذشته بود که واکنش یکی از مقامات ستاد کل نیروهای مسلح مانع از تداوم خوشحالی مان شد چرا که به زعم ایشان، تغییر در مدل سربازی در حیطه اختیارات ریاست جمهوری نیست و نباید مطرح شود!
اما وقتی پیشنهاد دکتر رضایی را خواندم که این پیشنهاد را با هماهنگی با رهبر انقلاب ، مجلس و شورای عالی امنیت ملی ، ارائه کرده است، از واکنش آن مقام مسئول ستاد کل نیروهای مسلح ، بیشتر تعجب کردم ، چرا که اگر شخصی رئیس جمهور کشوری باشد و یک پیشنهاد را به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی در این شورا مطرح کرده و در آن شورا جمع بندی دقیقی در مورد آن صورت گیرد و سپس طرح آماده شده ، در اختیار رهبر انقلاب برای تصمیم گیری نهایی قرار داده شود، چه اشکالی بر این کار مترتب است؟ تازه اگر از نقش رئیس جمهور در راس شورای عالی امنیت ملی [همان شورایی که اجازه سیاست گذاری دفاعی-امنیتی کشور در راستای سیاست های تعیین شده از جانب رهبر انقلاب را داراست، بلکه در هماهنگ سازی فعالیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره نقشی راهبردی ایفا می کند] بگذریم، تنها اندکی توجه به ماهیت پیشنهاد "حرفهای کردن سربازی" برای رد آن کافی به نظر میرسد.
در این رهگذر بد نیست که فارغ از اشکالات متعددی که میتوان برای خدمت فعلی نظام وظیفه برشمرد، هفت مزیت این پیشنهاد را اندکی تشریح کرد تا پاسخ های احتمالی به ارجح دانستن سربازی حرفه ای در مقابل خدمت اجباری، نه از دیدگاه سلبی (اگر نگوییم جبری!)، بلکه بر مبنای منطق استوار شود؛
یک. افزایش کارایی نیروهای مسلح؛ یک گروه کوچک، حرفهای و آموزش دیده از تعداد بیشمار سربازان وظیفه کم آموزش دیده کاراتر هستند. به خصوص آنکه امروزه شیوه جنگها تغییر کرده و فزونی نفرات عامل موثری در برتری نظامی نیست.
دو. افزایش تخصص گرایی نیروهای مسلح: مدت زمان اندک خدمت سربازی امکان تخصصی شدن نیروهای نظامی را به حداقل کاهش میدهد اما ارتش حرفهای بر تخصصی شدن و حرفهای شدن نیروهای نظامی استوار است.
سه. انگیزه بالا: به علت آنکه سربازان در ارتش حرفهای داوطلبانه آمده و حقوق کافی دریافت میکنند، دارای انگیزه بالایی هستند که با سربازان وظیفه به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
چهار. استفاده از فن آوریهای نوین و پیشرفته: به دلیل آنکه در سیستم سربازی اجباری، سربازان زیاد و فراوانی در اختیار است، میزان استفاده از فن آوریهای نوین در قیاس با ارتش حرفهای کم و توسعه آن نیز آهنگی کند دارد.
پنج. کاهش ریسک امنیتی: سربازان وظیفه وارد اماکن و فضاهای نظامی میشوند و به علت تعداد زیاد و زمان اندک، امکان نظارت و گزینش تمام آنها وجود ندارد و این امر ریسک امنیتی- اطلاعاتی را افزایش میدهد. سربازی حرفهای این ریسک به حداقل میرساند.
شش. کاهش هزینههای اقتصادی دولت: درست است که سربازان وظیفه در مقایسه با سربازان حرفهای حقوق بسیار اندکی دریافت میکنند اما با توجه به تعداد بیشمارشان و از سوی دیگر هزینههای هنگفت صورت گرفته در سازمان وظیفه عمومی و... برای شناسایی، اعزام و یا معافیت مشمولین و نهایتا تعقیب فراریان و.... هزینههای سربازی وظیفه هم کم نیست. حال اگر ضریب کارآمدی این دو را در نظر بگیریم بیتردید هزینههای سربازی وظیفه بیشتر خواهد شد.
هفت. نداشتن معایب سربازی وظیفه: سربازی وظیفه در کنار محاسنی که دارد، معایبی نیز دارد که از فواید آن فزونی میگیرد و ارتش حرفهای از بسیاری از این معایب مبراست: ایجاد دشواری در مسیر ازدواج جوانان (که ره گیری تاثیر آن در کاهش جمعیت کار دشواری نیست)، صعب نمودن و دیر وارد شدن جوانان به بازار کار، سپری شدن نزدیک به 2 سال عمر جوانان در مسیری مخالف خواست آنان، برخی مشکلات مشاهده شده در پادگانها، دوری از خانواده، اضطرابها و ناآرامیهای روانی و...
در پایان شاید بد نیست که یک استدلال نیمدار دیگر هم برای برتری سربازی حرفه ای نسبت به روش فعلی ذکر کنم و آن هم چیزی نیست جز اسقرایی از تجربه دیگر کشورها در مقوله خدمت وظیفه که اگر قیاس درستی نباشد، دست کم میتواند قابل توجه باشد:
61 درصد کشورهای جهان (123 کشور) سربازی اجباری ندارند، 11 درصد (24 کشور) سربازی به مدت یک سال و کمتر دارند، 4 درصد (7 کشور) صرفا در امور مدنی یا به صورت نظامی غیر مسلح سربازی دارند، 7 درصد (14 کشور) از سربازی انتخابی بهره میبرند، 8 درصد (15 کشور) از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده میکنند و در انتها 9 درصد (ایران و 16 کشور دیگر) سربازی اجباری به مدت بیش از یک سال و البته غیر انتخابی را به اجرا میگذارند.
محمود رشیدی
چه خانواده هايي كه نگران سربازي فرزندانشان هستند و چه افرادي كه درسن 35يا37 هستند و از ترس سربازي بچه دار نمي شوند اما دكتر رضايي مي تواند با اين طرح مشكل آنها را كه زياد هم هستند حل كند
البته كه اين در صورت اجرا شدن كه ايشان بايد تضمين آنرا هم دهند بسيار عالي و حرفه ايست
من نگران آينده جوونم هستم
دو ساله كه نميره خدمت
مي ترسه
اين طرح شما آيندشو مي سازه
ايشالله كه رئيس جمهور بشي
به عنوان جواني 25 ساله که ترم آخر کارشناسي ارشد و نخبه کشوري ميباشم، سربازي را معضل بزرگي بر سر راه اشتغال و ازدواج خود ميدانم.
ممنون از طرح هاي برنامه ريزي شده و تخصصي تون.
نه ميزارن درس بخونيم
نه ازدواج کنيم
بدبخت پسر تا ديپلم رو ميگيره اگر قبول نشه ميره سربازي و دخترا ميرن ليسانس ميشن
تا پسر بياد خودشو جمع و جور کنه و دوباره بخواد درس بخونه اونا ميشن فوق ليسانس و دکترا وبعدم معلومه ديگه نميان با يه ديپلم ازدواج کنن سر کارم که بخواي بري ميگه بايد ليسانس و تجربه کار داشته باشي
اين انصافه ؟
مطمئن باشاگر دنبال این طرح رو بگیری،کل قشر جوان مملکت از۱۸ تا ۴۰ سال پشتتن،تنهات نمیذارن بخدا.
من یکماه آموزشیرفتم و فرار کردم.
نه از ترس خدمت نه از ترس محیط های نظامی نه از شکم سیری
بخاطر مادرم که تنهاس و مرد خونه منم.
حالا هی هرروز سردار کمالی خط و نشون میکشن که دستگیرتون میکنیم!
خب بیا بکن!منی که نمیتونم،ندارم،یعنی نمیتونم.
هزار بار همکه دستگیرم کنی نمیتونم خدمت کنم.
تو این قهقرا چشم امید ما جوونها به رهبر عزیزو شما و رییس جدید نیروهای مسلح آقای باقریه.
خواهش میکنیم تنهامون نذارید دکتر
صدامونو به گوش رهبری برسونید
ممنون