به گزارش «پایگاه اطلاع رسانی دکتر محسن رضایی»"گلف" یا "پایگاه منتظران شهادت"، ساختمانی سنگی واقع در بالای تپه در میدان مدرس اهواز است که به دلیل ناشناخته بودن و موقعیت مناسب جغرافیایی و امنیتی آن، در طول دوران دفاع مقدس، به عنوان محل مناسبی برای جلسات مسئولین عالیرتبه و فرماندهان به منظور هماهنگی امور دفاعی و تدوین راهبرد جبههها مورد استفاده قرار گرفت.
در حال حاضر، پایگاه منتظران شهادت و ساختمان سنگی آن بازسازی و در ردیف آثار ملی دفاع مقدس ثبت گردیده است. بازدیدکنندگان از این مکان ارزشمند میتوانند نقشهها و کالک های عملیاتی، عکسهای مسئولین عالیرتبۀ سیاسی و نظامی کشور که در آن زمان در اتاق جنگ پایگاه حضور یافته و از وضعیت جنگ باخبر شدهاند، .... مشاهده کرده و نسبت به نحوۀ تصمیمگیری در خصوص مسائل جنگ نیز اطلاعاتی را به دست آورند. با شهادت حجتالاسلام فضلالله محلاتی نماینده حضرت امام در سپاه پاسداران در سال 1365 این پایگاه به نام این شهید نامگذاری شد.
چرایی و چگونگی شکلگیری پایگاه منتظران شهادت
در شرایطی که مدافعان، گروه گروه به اهواز میآمدند تا برای جنگ به خطوط نخست هدایت شوند، نیروهای مستقر در ساختمان اهواز، نهتنها جوابگو نبودند که با ازدحام نیروها، عملاً در حالت فشار مضاعف و انفعال قرار داشتند. در چنین شرایطی، شدیداً نیاز به پایگاهی برای سازماندهی نیروهای داوطلب و سپاهیان دیگر شهرها احساس میشد.
سردار محسن رضایی، فرمانده سپاه در دوران دفاع مقدس، در این خصوص میگوید:
«به محض شروع جنگ، به سپاه اهواز در فلکۀ چهارشیر، محل آقای علی شمخانی، فرمانده سپاه خوزستان رفتم. آن جا به درد ستاد نمیخورد. چون جای محدودی بود و مرتب بمباران میشد. در آن مدت هم سه بار بمباران شد. آن موقع، حتی احتمالی سقوط شهر هم وجود داشت. گفتیم برویم جایی که خارج از شهر باشد. با شمخانی رفتیم گلف را پیدا کردیم. گلف از شهر فاصله داشت. یک سری از دوستان، مثل داوود کریمی و حسن باقری را آن جا مستقر کردیم.» (زندگی حسن باقری، جلد اول، به کوشش سعید علامیان، انتشارات مؤسسه شهید حسن باقری، چاپ اول، دی 1390).
قبل از انقلاب، آمریکاییهای شاغل در شرکت نفت، برای پر کردن اوقات فراغت خود در تأسیسات پشتیبانی شرکت نفت، مکانهایی را متناسب با فرهنگ خودشان در شهرکهای مسکونی ساخته بودند؛ مثل نپوساید اهواز. برای همین، محوطۀ وسیعی را در کنار جادۀ اهواز-ماهشهر انتخاب کردند و علاوه بر ساختمان اصلی بالای تپه، به استناد نقشههای موجود، 9 زمین چمن گلف و فوتبال را آماده کرده بودند که عملاً یکی از آنها بهرهبرداری شد و بقیه، از جمله استخر و تأسیسات، به علت همزمانی با پیروزی انقلاب، نیمهتمام به حال خود رها شد.
ساختمان و تأسیسات باشگاه گلف، در دوران اوج انقلاب، دچار آتشسوزی شد و به خصوص تأسیسات آن آسیب جدی دید. حتی بعدها هم در زمان جنگ، آب و برق آن همیشه مشکل داشت.
پس از انقلاب اسلامی، ساختمان گلف به دستور مهندس تندگویان وزیر نفت، در اختیار سپاه قرار گرفت تا به حفاظت از لولهها و تأسیسات نفتی بپردازد. روز هفتم مهر (هشت روز پس از شروع جنگ) بود که به پیشنهاد شهید حسین علم الهدی، محسن رضایی و علی شمخانی با عدهای از پاسداران این پایگاه را دیدند و برای هدایت جنگ مناسب یافتند.
پایگاه گلف، به دلیل ناشناخته بودن و نزدیکی به فرودگاه اهواز و قرار داشتن در پناه کوه و موقعیت جغرافیایی مناسب، به عنوان مرکز فرماندهی و هدایت جنگ سپاه پاسداران جنوب در نظر گرفته شد و به نام «پایگاه منتظران شهادت» نامگذاری شد.
سردار علی شمخانی در این خصوص میگوید: «هفتم مهر 1359 گلف را گرفتیم. فرمانده محورها برای جلسات به گلف آمدند و گزارشی از وضعیت نیروهایشان میدادند. حسن باقری قدرت نوشتن داشت و گزارشها را مینوشت. بعد همۀ این گزارشها را جمعبندی میکرد.» (زندگی حسن باقری، جلد اول، به کوشش سعید علامیان، انتشارات مؤسسه شهید حسن باقری، چاپ اول، دی 1390).
نیروهای پراکندهای که از گوشه و کنار برای دفاع به جنوب اعزام میشدند، به این پایگاه آمده و علاوه بر اسکان موقت و توجیه و تسلیح، هر یک به جبههای خاص هدایت میشدند.
گلف از همان ابتدا با ترکیب نیروهایی مؤمن و معتقد به تغییر موازنۀ جنگ، با الهام از فکر جوان و شجاعت، بهسرعت تبدیل به نقطۀ کانونی جنگ در میان نیروهای داوطلب و مردمی شد. تشکیل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات عملیات، اعزام نیرو، تشکیل واحدهای جنگ، حضور مسئولان نظام و تصمیمگیریهای مهم جنگ از جمله تغییر استراتژی جنگ، از مشخصات اصلی پایگاه منتظران شهادت بود. (محمدعلی آقامیرزایی، گلف (پایگاه منتظران شهادت)، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، 1393.)
فرماندهان پایگاه و کارکرد آن در هشت سال دفاع مقدس
«گلف که از سوی فرماندهان، پایگاه منتظران شهادت نامگذاری شده بود، توسط برادران رحیم صفوی، غلامعلی رشید، و حسن باقری اداره میشد. برنامهریزی اصلی هم در همین مکان انجام میشد. گلف با حضور فرماندهان کارآمد- با روحیۀ معنوی و تجربۀ کافی- که از نظر نظامی قویترین فرماندهان جنگ محسوب میشدند، میتوانست نقش خود را در جنگ به خوبی ایفا کند. ...
اولین فرمانده عملیات گلف (به مدت 5 ماه)، داوود کریمی و اولین فرمانده و بنیانگذار اطلاعات عملیات، برادر حسن باقری بود. پس از کریمی، آقا رحیم صفوی (به مدت 6 ماه) فرمانده عملیات، برادر رشید جانشین او و برادر حسن مسئول اطلاعات عملیات بودند. پس از رحیم صفوی، برادر رشید به عنوان فرمانده عملیات جنگ و برادر حسن به عنوان جانشین معرفی شدند. گلف با این ساختار و فعالیت، روز به روز باتجربهتر و قویتر شد. این ستاد که از دهلران تا رأس البیشه در منتهیالیه جزیرۀ آبادان را مدیریت میکرد، توانست در مدت کوتاهی، در جبههها انسجام به وجود آورد.» (چزابه؛ خاطرات سردار فتحالله جعفری، انتشارات سورۀ مهر، 1384، صص 14-10).
شهید حاج داوود کریمی، اولین فرمانده پادگان گلف و شهید حسن باقری اولین فرمانده اطلاعات گلف
همزمان با گسترش یگانها و تشکیل اردوگاههای جدید، گلف از نخستین روزهای جنگ تا پایان دفاع هشتساله، همیشه کانون مهمی در تصمیمگیریهای جبههها بود و از فرماندهان دستهها و گروهها تا مسئولین عالیرتبه نظام، همواره در نشستها و جلسات این پایگاه، سیاستهای کلی دفاع را ترسیم میکردند.
فرمانده هان محورهای عملیاتی سپاه روزهای چهارشنبه به این پایگاه میآمدند و در جریان آخرین اطلاعات قرار میگرفته و در خصوص هدایت جنگ در جنوب به تبادلنظر میپرداختند اولین گزارشهای اطلاعات و علمیات جنگ توسط شهید باقری که مسئول اطلاعات و عملیات جنوب بود در این پایگاه منتشر شد که در تغییر استراتژی و تحول جنگ تأثیر بسزایی داشت.
سردار رحیم صفوی، که به مدت شش ماه فرماندهی پایگاه منتظران شهادت را بر عهده داشت، در خصوص این پایگاه توضیح میدهد که:
«ستاد عملیات جنوب سپاه پاسداران و یا پایگاه منتظران شهادت گلف در بلوار شهید مدرس اهواز و در مسیر جادۀ رامهرمز در بخش غربی شهر قرار دارد. این پایگاه قبل از انقلاب به عنوان باشگاه گلف مورد استفاده ورزشی اتباع آمریکایی قرار میگرفت و بعد از انقلاب، کارمندان شرکت نفت برای حفاظت از لولهها و تأسیسات نفتی جنوب در برابر خرابکاریهای ضدانقلاب برای مدتی در این باشگاه مستقر شدند.
پس از مدتی حفاظت از تأسیسات به سپاه پاسداران واگذار شد و باشگاه، محل استقرار آنان شد. با شروع جنگ، این مکان به دلیل ناشناخته بودن و نزدیکی به فرودگاه و قرار داشتن در پناه کوه و موقعیت جغرافیایی مناسب، به عنوان قرارگاه مرکزی کربلا به مرکز فرماندهی و هدایت جنگ سپاه پاسداران جنوب تبدیل شد و به نام پایگاه منتظران شهادت نامگذاری شد.
تشکیل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات و عملیات، اعزام نیرو، تشکیل واحدهای جنگ، حضور مسئولان نظام و تصمیمگیریهای مهم جنگ از جمله تغییر استراتژی جنگ از مشخصات اصلی پایگاه منتظران شهادت بود.» (رحیم صفوی، کتاب عکس شوق وصال، تهران: باغ موزه دفاع مقدس، 1394).
تصاویری از پایگاه منتظران شهادت
تعدادی از عکسهای پایگاه منتظران شهادت (گلف-اهواز) را می توانید در زیر مشاهده میکنید:
سردار رحیم صفوی در پایگاه منتظران شهادت- سال 1359
از راست به چپ سردار سید رحیم صفوی، سردار حاجیزاده، و ... - سال 1360
آیتالله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور در پایگاه منتظران شهادت در حال صحبت با سید رحیم صفوی- سال 1360. حضور ایشان عاملی روحیه بخشی برای فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس در سالهای اول جنگ بود.
سید رحیم صفوی فرمانده عملیات جنوب در پایگاه منتظران شهادت- سال 1360
سردار رحیم صفوی در پایگاه منتظران شهادت در حال سخنرانی و توجیه فرماندهان محورهای مختلف عملیاتی- سال 1360
شهید احمد کاظمی و سید رحیم صفوی در پایگاه منتظران شهادت- سال 1361
محسن رضایی فرمانده کل سپاه و سید رحیم صفوی در پایگاه منتظران شهادت-سال 1361
سردار محمدعلی (عزیز) جعفری در جلسه فرماندهان هنگام ارائه بحث عملیاتی
قرارگاه مرکزی کربلا- سال 1361- از راست سردار حسین خرازی، سردار شهید دکتر مجید بقایی، سردار محسن رضایی، سردار شهید حسن باقری/ نفرات ایستاده سردار سید رحیم صفوی و سردار شهید احمد کاظمی
قرارگاه مرکزی کربلا- سال 1361- اتاق جنگ (گلف)، در جلسه با آیتالله هاشمی رفسنجانی
از راست به چپ ناشناس، حجتالاسلام بشردوست، سردار محسن رضایی، سردار سید رحیم صفوی، ناشناس
زمستان 1362 حضرت امام آقای هاشمی رفسنجانی را به عنوان فرمانده جنگ تعیین کردند. هاشمی در این تاریخ در قرارگاه کربلا حاضر شده و از این سال است که قرارگاه کربلا به قرارگاه خاتمالانبیا تبدیل شد.
کنار آقای هاشمی به ترتیب آقای محسن رضایی، سید رحیم صفوی و غلامعلی رشید نشسته اند.